Wielu pracodawców neguje uprawnienia zakładowej organizacji związkowej do pozyskiwania informacji o pobieraniu składek członkowskich z wynagrodzenia pracownika twierdząc, że przepisy RODO nie pozwalają na przekazanie takich informacji. Jak jest naprawdę?
Zwrócenie się zakładowej organizacji związkowej do pracodawcy z wnioskiem o przekazanie informacji o wysokości składek członkowskich potrącanych poszczególnym pracownikom należy zaliczyć do katalogu szczególnych danych osobowych jakie pracodawca udostępnia związkom zawodowym.
Art. 331 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 263 – zwana dalej ustawą o związkach zawodowych) stanowi, że pracodawca, na pisemny wniosek zakładowej organizacji związkowej i za pisemną zgodą pracownika, jest obowiązany pobierać z wynagrodzenia pracownika składkę związkową w zadeklarowanej przez niego wysokości, jak również przekazywać ją na wskazany rachunek bankowy.
Pracodawca jest związany wnioskiem związku zawodowego i nie może odmówić jego realizacji.
Aby jednak pracodawca był zobligowany do pobierania składek związkowych muszą zostać spełnione dwa warunki:
- Po pierwsze musi o to zawnioskować na piśmie zakładowa organizacja związkowa,
- Po drugie musi na to wyrazić zgodę zainteresowany pracownik.
Nie ma możliwości, aby działo się to automatycznie. Przetwarzanie danych we wskazanym zakresie musi odbywać za zgodą osoby, której dane dotyczą.
Jeżeli obydwa warunki zostaną spełnione, a pracodawca odmawia wykonania lub wykona wadliwie opisany obowiązek, narazi się na zarzut naruszenia wolności związkowej, o którym mowa w art. 35 ust. 1 pkt 6 ustawy o związkach zawodowych i podlega karze grzywny lub ograniczenia wolności.
Przy spełnieniu powyższych warunków, sam obowiązek pobierania składek związkowych z wynagrodzenia pracownika nie budzi zatem większych wątpliwości.
Wątpliwości występują w kontekście uzyskiwania przez związki zawodowe informacji, o tym z wynagrodzenia którego pracownika i w jakiej wysokości zostały pobrane składki. Dochodzi tu bowiem do udostępniania danych o imiennie wskazanych pracownikach, ponadto danych związanych z przynależnością związkową, a więc danych szczególnej kategorii (danych wrażliwych).
Taką sytuację należy ocenić przez pryzmat art. 28 ustawy o związkach zawodowych, który nakłada na pracodawcę obowiązek udzielenia na żądanie związku zawodowego informacji niezbędnych do prowadzenia działalności związkowej. Do takich z pewnością należą informacje o płaceniu składek przez poszczególnych członków związku oraz informacje o globalnej wysokości składek wpływających na konto związku zawodowego.
Udostępnienie danych w tym zakresie odbywa się w oparciu o przesłankę wypełnienia obowiązku prawnego z zakresu prawa pracy. Sam związek zawodowy przetwarza zaś pozyskane dane w ramach uprawnionej działalności związkowej, a uiszczanie składek mieści się w tym pojęciu, jako jedna z cech takiej działalności.
Podsumowując należy stwierdzić, że dotychczasowe przepisy o ochronie danych osobowych nie stanowiły przeszkody w potrącaniu składek związkowych przez pracodawcę oraz uzyskiwaniu informacji o tym przez związki zawodowe. Twierdzenie to jest również aktualne w świetle przepisów RODO.
Odmowę pracodawcy w tym zakresie należy ocenić jako działanie sprzeczne z RODO, jak również naruszające art. 331 ustawy o związkach zawodowych co może zostać uznane za naruszenie zasad wolności związkowych.
Więcej na temat potrącania składek członkowskich możesz przeczytać tutaj.
Autor: Piotr Rykowski
Artykuł opracowano na podstawie publikacji „Praktyczny komentarz do prawa związkowego” autorstwa Ewy Podgórskiej-Rakiel i Marcina Szlasa-Rokickiego.
