Logo OZZPT poprawione
Motto:
Twój problem - Naszym problemem
Pamietaj! Razem możemy więcej

Podwyższenie kwot wolnych od potrąceń – mamy pierwsze urzędowe interpretacje


kadry i płace

Wynika z nich, że przepisy o obniżce pensji i utracie źródła dochodu należy interpretować szeroko. Ostrożnie natomiast trzeba podchodzić do kwestii dokumentowania nowego uprawnienia.

 
Łukasz Prasołek
fot. Łukasz Prasołek, były pracownik PIP i SN, specjalista z zakresu prawa pracy

Zgodnie z art. 52 ustawy z 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. poz. 875, dalej: ustawa albo tarcza 3.0.), jeżeli z powodu podjętych na terytorium RP działań służących zapobieganiu zarażeniem wirusem SARS-CoV-2 pracownikowi zostało obniżone wynagrodzenie lub jego członek rodziny utracił źródło dochodu, kwoty wolne od potrąceń określone w art. 871 par. 1 kodeksu pracy (dalej: k.p.) ulegają zwiększeniu o 25 proc. na każdego nieosiągającego dochodu członka rodziny, którego pracownik ten ma na utrzymaniu.

Przepis jest bardzo nieprecyzyjny i budzi wiele wątpliwości, począwszy od ustalenia przypadków, gdy można go zastosować, po określenie czasu, kiedy będzie to możliwe, czy rozumienie pojęcia wynagrodzenia, a na dokumentowaniu uprawnień przez pracownika kończąc.

Na jaki czas

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w stanowisku z 27 maja 2020 r. niestety nie rozstrzygnęło wprost żadnego z powyższych dylematów, stwierdzając jedynie, że:

  • utrata źródła dochodu musi być powiązana z zapobieganiem zarażeniu wirusem SARS-CoV-2 i podając przykładowo, że warunku tego nie spełnia zwolnienie dyscyplinarne;
  • nie ma katalogu źródeł dochodu, a więc może to być każde źródło dochodu utracone przez członka rodziny pracownika;
  • nie ma granic czasowych stosowania podwyższonych kwot wolnych od potrąceń, gdyż trudno mówić o dacie ustania skutków pandemii.

PRZYKŁAD 1

Zamkniecie działalności lub rozwiązanie umowy

Żona pracownika zamknęła działalność gospodarczą, wyrejestrowując ją z CEiDG, a dziecko straciło pracę na podstawie umowy zlecenia w galerii handlowej. Obydwa przypadki zgodnie ze stanowiskiem resortu pracy należy uznać za utratę źródła dochodu przez członka rodziny pracownika, o ile mają one związek z działaniami podejmowanymi w związku z zapobieganiem zarażeniom.

Poważne wątpliwości budzi brak granic czasowych stosowania wyższych kwot wolnych od potrąceń, co powiązano z czasem występowania skutków epidemii. Wydaje się zatem, że można by przyjąć, iż nawet gdyby członek rodziny nie pracował przez rok od zakończenia epidemii, to wciąż będzie miał prawo do podwyższonych kwot wolnych od potrąceń, gdyż jego trudna sytuacja będzie skutkiem epidemii.

Wynagrodzenie, czyli…

Z kolei w stanowisku z 29 maja 2020 r. resort rodziny wyjaśnił, że wynagrodzenie, które może być obniżone, obejmuje wszelkie składniki wynagrodzenia, a więc również premie czy dodatki. MRPiPS wskazało, że chodzi o sytuacje, w których pracownik otrzyma miesięczne wynagrodzenie niższe niż dotychczas. Resort odwołuje się do ograniczania kwot wynagrodzenia, lecz wskazuje także na zawieszanie składników wynagrodzenia, co może pośrednio wskazywać na to, że podstawą do zastosowania podwyższenia kwot wolnych od potrąceń mogą być różne działania pracodawców, w tym modyfikacje regulacji wewnętrznych.

Uwaga! MRPiPS wyraźnie wskazało, że z art. 52 tarczy 3.0. nie wynika, aby miał on zastosowanie przy dokonywaniu potrąceń z zasiłków z ubezpieczenia społecznego. W ich przypadku przepisy nie uległy zmianie, a zatem potrąceń dokonuje się na dotychczasowych zasadach.

Jak wykazać uprawnienie

MRPiPS w stanowisku z 29 maja 2020 r. wskazało, że wprowadzony przepis nie przewiduje żadnych instrumentów weryfikacji oświadczeń składanych przez pracowników. W ocenie resortu zastosowanie będzie miała zatem ogólna zasada prawa cywilnego, zgodnie z którą ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). W praktyce więc pracownik może, poza złożonym przez siebie oświadczeniem, okazać dowolne dokumenty potwierdzające sytuację opisaną w złożonym wniosku. Problem jednak w tym, że w praktyce wielokrotnie nie będzie wprost dokumentów potwierdzających dane okoliczności i pracodawcom pozostanie bazować na oświadczeniach. Przykładem jest umowa zlecenia, po zakończeniu której nie wystawia się żadnego dokumentu analogicznego do świadectwa pracy. Co więcej, umowy zlecenia są często przedłużane na krótkie okresy – nawet co miesiąc – i wtedy koniec umowy wynika z okresu, na jaki ją zawarto, a więc nie będzie absolutnie żadnego dokumentu potwierdzającego ten fakt.

Dane osobowe

Zasady dokumentowania uprawnienia do podwyższenia kwoty wolnej od potrąceń wchodzą także w zakres tematyki przetwarzania danych osobowych. W stanowisku z 28 maja 2020 r. Urząd Ochrony Danych Osobowych przyjął, że przekazywanie danych osobowych w tym przypadku powinno być oparte na oświadczeniach pracowników, a ewentualne dokumenty potwierdzające stan faktyczny wskazany w oświadczeniu mogą być żądane jedynie do wglądu. Kopie takich dokumentów nie mogą być jednak przechowywane w dokumentacji pracowniczej.

PRZYKŁAD 2

Świadectwo pracy tylko do wglądu

Pracownik zgłosił do działu kadr, że chciałby podwyższenia kwoty wolnej na dwoje dzieci, gdyż z końcem kwietnia jego żonie nie przedłużono umowy o pracę w związku z zamknięciem restauracji, w której pracowała. W takiej sytuacji w złożonym oświadczeniu zatrudniony może zaznaczyć, że podwyższenie powinno nastąpić trzy razy po 25 proc. Potwierdził to świadectwem pracy żony. Pracownik kadr może zrobić jedynie adnotację na oświadczeniu pracownika, że widział taki dokument, przy czym nie powinien robić jego kopii do dokumentacji zatrudnionego.

UODO zwrócił w swoim stanowisku uwagę również na poboczną konsekwencję zmian wynikających z nowych obowiązków pracodawcy, jaką jest konieczność wprowadzenia zmian w rejestrze czynności przetwarzania danych osobowych prowadzonym na podstawie art. 30 RODO. Rejestr taki ma na celu zapewnienie rozliczalności i przejrzystości przetwarzania danych. Powinien on być udostępniany organowi nadzorczemu na jego wniosek. Rejestr powinien obejmować wszystkie czynności przetwarzania dokonywane przez administratora i odnosić do procesów, a nie pojedynczych operacji na danych. UODO przyjął, że na podstawie tarczy 3.0. pracodawca będzie przetwarzał nowe kategorie danych osobowych w zakresie imion i nazwisk osób pozostających na utrzymaniu pracownika oraz utraconego przez członków rodziny dochodu. Danych tych może być jednak więcej, bo ważny jest również wiek dzieci, ich stan cywilny czy niepełnosprawność. Informacje takie powinny być zatem ujęte w rejestrze czynności przetwarzania danych, w którym pracodawca m.in. określi, w jakim celu się to odbywa, a także kategorie odbiorców, którym dane te zostaną ujawnione.

Autor: Łukasz Prasołek

Źródło: Dziennik Gazeta Prawna

 

Udostępnij post

Zapisz się do naszego newslettera

Polecamy ten portal

poradnik związkowca

Polecamy hosting

Archiwum

ikona

Nasze Motto:

Twój problem, Naszym problemem!
Dołącz do Nas, razem możemy więcej!
OZZPT Twoim Związkiem!

Polecamy ten portal

Szukasz sprawdzonego hostingu

Jak załażyć związek zawodowy